វប្បធម៌

វប្បធម៌ › តាមន័យសព្ទជាតិៈ
វប្ប + ធម៌
វប្បៈ = ការសាបព្រោះ ការបណ្តុះពូជ ការបង្ករបង្កើត…
ធម៌ = ធាតុ វិធី ធម៌ភាព សភាវៈ ទ្រទ្រង់…
វប្បធម៌ = ធម៌ទាំងឡាយណា ដែលទ្រទ្រង់នូវការ សាបព្រោះបណ្តុះពូជ ឱ្យលេចជាលទ្ធផល ជាផ្លែផ្កា ។

វប្បធម៌ › តាមន័យវច្ចនានុក្រមខ្មែរៈ
វប្បធម៌ សំគាល់នូវការផ្សាំ ការបណ្តុះវិជ្ជា និងប្រាជ្ញាស្មារតី ឱ្យបានចម្រើនលូតលាស់ ដោយវិទ្យាសាស្រ្ត ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗ ។

វប្បធម៌ › តាមន័យភាសាបារាំងៈ
វប្បធម៌ ត្រូវនិងពាក្យបារាំង Culture ។
_ ន័យដើម Culture = le travail des terres (ការងារទាំងឡាយ ទាក់ទងនិងដី ដំណាំផ្សេងៗ ) ។
_ន័យក្លាយ Culture = le travail de l’esprit (ការបណ្តុះបណ្តាលចិត្តគំនិត -វិជ្ជា ឧ. lacultre des lettres et des sciences; la culture des arts…)
= l’ instruction et l’education (ការសិក្សាអបរំ បណ្តុះមនោសញ្ចេតនា ឧ. (la culture du coeur et des sentimens).

វប្បធម៌› តាមន័យទស្សនៈសព្ទៈ
_តាមបែបអាល្លើម៉ង់ kultur សំដៅយកតែការចំរើន លូតលាស់តាមផ្លូវចិត្តប៉ុណ្ណោះ ។
_តាមបែបបារាំង Culture សំគាល់ការបង្ករបង្កើន ឬជាលទ្ធផល នៃការបង្ករបង្កើននេះឯង ឧ. La culture physique; la culture intellectuelle.

វប្បធម៌› ន័យតាមយោបល់រួមៈ
_ ទោះបីមានន័យច្រើនបែប យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ន័យដើមពិតប្រាកដ របស់ពាក្យវប្បធម៌ បានក្លាយទៅជា សំគាល់នូវភាព ឬធម៌ទាំងឡាយណា ដែលអាចបណ្តុះបណ្តាល បង្កើនឱ្យបានផលល្អ ប្រសើរចំរើនលូតលាស់ ឡើងទៀត ទុកណាតាមផ្លូវវិជ្ជា-ចិត្តគំនិត-កាយក៏ដោយ ។

វប្បធម៌ › ន័យតាមសេចក្តីសង្កេតៈ
* ជួលកាលគេប្រើពាក្យ “វប្បធម៌ទួទៅ” (la culture generale) សម្គាល់ចំណេះចេះដឹងសំខានៗ ដែលម្នាក់ៗត្រូវដឹង ដើម្បីរស់បានស្រួល ក្នុងសង្គមមនុស្ស ។
* ជួលកាលគេប្រើពាក្យ “វប្បធម៌” ភ្ជាប់ជាមួយនឹងពាក្យ “អរិយធម៌” ឧ. វប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរ វប្បធម៌អរិយធម៌អឺរ៉ុប ។ គេនិយមប្រើពាក្យបែបនេះ ដោយគេមានទស្សនៈ យល់ថា វប្បធម៌សំគាល់ធម៌ ដែលបណ្តុះបណ្តាល ឱ្យលូលាស់ចំរើន ប្លែកពីធម្មជាតិមនុស្សធម្មតា រីឯអរិយធម៌ សំដៅយកលក្ខណៈសង្គមណា ដែលភ្ញាក់រលឹកខំលូតលាស់ ហើយកែប្រែចំរើន ប្លែកពីធម្មជាតិ នៃសង្គមមនុស្សធម្មតា ។ តាមទស្សនៈនេះ វប្បធម៌និងអរិយធម៌ មានលក្ខណៈរួមមួយ គឺការភ្ញាក់រលឹក ការបណ្តុះបណ្តាល ឱ្យលូតលាស់នេះឯង ។ ចំណែកការនិយម ប្រើពាក្យ “អរិយធម៌” តែឯងវិញ សំអាងទៅលើ អរិយធម៌ ដែលធំជាង វប្បធម៌ ។ កាលណាគេឮពាក្យ “អរិយធម៌” កាលនោះគេដឹងថា មានវប្បធម៌ផង សង្គមធម៌ផង នៅក្នុងនោះដែរ ។ ចុះសង្គមធម៌ មានន័យប្លែកយ៉ាងណាខ្លះ ពីវប្បធម៌និងអរិយធម៌ ?

ប្រភព៖ http://khm4education.wordpress.com/%E1%9E%9C%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%92%E1%9E%98%E1%9F%8C/